میلگرد رکابی و آشنایی با کاربردهای آن در ساخت و ساز

به گزارش اخبار ساختمان، خم میلگرد از جمله مواردی است که در زمان ساختمان سازی حتما مورد استفاده قرار خواهد گرفت چرا که عموما میلگردها به صورت شاخه های ۱۲ متری تولید و حمل می شوند و لازم است تا در کارگاه یا در محل  انجام پروژه ساختمانی تحت عملیات خم کاری قرار بگیرند.

از انواع مختلفی از میلگردهای خم شده در ساختمان استفاده می شود که برخی از آن ها عبارتند از خاموت، میلگرد رکابی، سنجاقی، میلگرد ادکا، میلگرد سیتکا و میلگرد خم خرک. هر کدام از این میلگرد می بایست تحت ضوابط تعریف شده تحت عملیات خمکاری قرار بگیرند و در محل خود به کار برده شوند.

در این مقاله به تشریح موضوع میلگرد رکابی، انواع میلگرد رکابی و نیز کاربرد میلگرد رکابی پرداخته شده است. پس در ادامه با ما همراه باشید.

میلگرد رکابی چیست؟

در معرفی میلگرد رکابی می توانیم اینطور بگوییم که در انجام مراحل بتن ریزی ساختمان برای در امتداد نگه داشتن آرماتورهای عمودی (طولی) از این نوع میلگردها استفاده می شود.

میلگردهای رکابی به صورت مستقیم در سازه مورد استفاده قرار نمی گیرند، اما از آنجایی که گاهی لازم است یک آرماتور را برای استفاده در المان سازه ای به شکل U درآورد، این میلگرد رکابی است که با طراحی خاص خود، نقشی موثر ایفا می کند.

گاهی اوقات طول مهاری ساق های U شکل به میزان کافی نیست و امکان اجرای مستقیم طول مهاری وجود ندارد. اینجاست که میلگرد U شکل را از دو سمت به شکل قلاب 180 درجه خم می کنند. چون میلگرد ساخته شده از نظر ظاهری چیزی شبیه به لباس رکابی می شود، به آن میلگرد یا آرماتور رکابی می گویند.

وجود این قلاب ها باعث شده تا میلگرد رکابی در هنگام نصب به خوبی به قطعات دیگر سازه متصل شود و میزان مقاومت سازه را تا حد زیادی افزایش دهد. برای نصب و اجرای این نوع میلگردها بهتر است تا از متخصصان و نیروهای ماهر در این زمینه کمک بگیرید تا از نصب اصولی کار اطمینان کافی داشته باشید.

موارد مصرف میلگرد رکابی چیست؟

در یک توضیح کلی می توان موارد مصرف میلگرد رکابی را برای نگه داشتن میلگردهای طولی و عمودی در بتن ریزی تعریف کرد. میلگردهای سنجاقی با خم هر دو طرف، در جهت موافق یکدیگرخمش می گیرند. این نوع از میلگردها در صورتی صلاحدید مهندسان و طراحان در برخی از سازه ها مورد استفاده قرار می گیرند.

استفاده از میلگردهای رکابی یا سنجاقی امروزه با هدف بالا بردن استحکام ساختمان و بناها مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از این نوع میلگردها در سازه های بتنی بسیار ضروری و پر اهمیت محسوب می شوند.

میلگرد رکابی در ستون ها و دیوارهایی که عمودی هستند استفاده می شوند. این نوع از میلگردها دارای اغلب به تعداد زوج و به شکل عمودی درون بتن قرار می گیرند. برای اتصال میلگردهای سنجاقی به سایر میلگردها از سیم مفتول استفاده می شود.

کاربرد میلگرد سنجاقی در دیوار برشی: دیوارهای برشی که در ساختمان وجود دارند تحت تاثیر نیروی برشی هستند. برای تحمل این فشار باید استحکام آنها توسط میلگردهای طولی تضمین شود. میلگردهای قلاب دوخت سبب می شوند که میلگردهای طولی به طور ثابت در دیوار وجود داشته باشند.

کاربرد میلگرد سنجاقی در فوندانسیون: استفاده از میلگردهای رکابی در اسکلت های فلزی و فوندانسیون نیز بسیار رایج است. میلگردهای سنجاقی به صورت عرضی و عمودی بر روی هم قرار داد می شوند.

کاربرد در ستون بتنی: با توجه به اینکه ستون ها بار ساختمان را به زمین منتقل می کنند باید با استفاده از میلگردها به طور اصولی استحکام سازی شوند. میلگردهای سنجاقی در ستون های بتنی وظیفه دارند تا میلگردهای طولی را نگه دارند.

به طور کلی هر نوع سازه بتنی که برای استحکام آن از میلگرد استفاده می شود حتما در آن انواعی از میلگردهای سنجاقی به کار گرفته شده است. استفاده از میلگردهای سنجاقی در مواردی مانند ساخت و سازهای مربوط به کشاورزی، پل سازی و موارد مشابه متداول است.

فرآیند خمکاری چیست؟

با توجه به‌ اینکه میلگردها جز پرمصرف ترین مصالح ساختمانی هستند، نیاز به تغییر شکل در آنها جهت مصارف کاربردی زیاد است. فرایندی که طی آن در میلگرد ساده، خم هایی با زوایای گوناگون ایجاد می شود و میلگرد تغییر شکل پیدا می کند خمکاری میلگرد می گویند.

در این عملیات می توان میلگردها را توسط خمش به شکل های گوناگون درآورد. در نتیجه می توان انواع مختلف میلگرد را تولید کرد.

انواع میلگرد رکابی

گاهی لازم می شود میلگرد رکابی جهت استفاده در المان های سازه ای تغییر شکل دهد و به شکل های گوناگون درآید. هر کدام از این شکل ها، نوعی از میلگرد رکابی را به وجود می آورد. برای آرماتوربندی فونداسیون ها، سقف ها، تیرها و ستون ها می توان از انواع میلگرد رکابی استفاده کرد. از این رو لازم است با انواع میلگرد رکابی بیشتر آشنا شوید.

به طور کلی کاربرد میلگرد رکابی با شکل های متفاوت در اعضای بتنی مسلح امری ضروری است. بعضی از انواع میلگرد در اثر خم کاری و تغییر شکل ظاهری، شامل موارد زیر است.

میلگرد اوتکا

میلگرد اوتکا یا عصایی یکی از انواع میلگرد U شکل است که در آرماتورهای بتنی کاربرد دارد و یا اینکه بر روی بال پایینی تیرهای فولادی قرار می گیرد. شکل ظاهری این میلگرد شبیه به عصا است. از ویژگی های این میلگرد می توان به قابل استفاده بودن بر روی هر نوع تیرچه ای اشاره کرد.

کاربرد میلگرد اوتکا در سقف بندی باعث استحکام سقف می شود و همچنین از ترک خوردن آن محافظت می کند. این میلگرد از افت و خیز بیشتر سقف جلوگیری می کند و همچنین دامنه لرزش ها و ارتعاشات را کم می کند.

میلگرد ممان منفی

یکی دیگر از انواع میلگرد رکابی، میلگرد ممان منفی است. این میلگرد از لحاظ شکل ظاهری شبیه به گردن اردک است. علت نامگذاری این میلگرد به دلیل تحمل میلگرد منفی است که میلگردهای فشاری به کار رفته در خود سازه، قادر به تحمل آن نیستند. میلگرد ممان منفی روی هر تیرچه ای قابل اجرا است و دارای خم با زاویه عمود است.

میلگرد خاموت

هنگامی که از میلگرد U در جهت عمود بر میلگرد طولی استفاده می شود به آن خاموت می گویند. پرمصرف ترین خاموت ها سایز 8 و 10 است. در واقع نقش خاموت، محافظت از المان های بلند و قائم اطرافش است‌. می توان گفت خاموت سبب بالا رفتن مقاومت سازه در برابر نیروهای برشی و پیچشی می شود.

میلگرد خرک

میلگرد خرک، میلگرد U شکلی است که زاویه خمش دو سر آن در خلاف جهت یکدیگر است. میلگرد خرک در پی ریزی بتن نقشی ندارد و از آن در جهت پایدار کردن و استحکام بخشیدن به مش فوقانی فونداسیون استفاده می شود. روش اجرای این میلگرد به این صورت است که بعد از اجرایی شدن مش تحتانی، میلگرد خرک برای ایجاد فاصله بین دو مش اجرا می شود.

میلگرد سنجاقی

یکی دیگر از انواع میلگرد رکابی، میلگرد سنجاقی است که بر اساس میزان خمیدگی که در دو سر میلگرد ایجاد می شود خود نیز دارای انواع مختلفی است.

در واقع میلگرد سنجاقی از دو انتهای خمیده با زوایای متفاوت تشکیل شده است. به بیانی دیگر خاموت سنجاقی نوعی از میلگرد رکابی است که دارای ابعاد ظریف و باریک است. دو طرف این میلگرد خمیده است و حالت سنجاقی دارد. بهترین میلگرد برای ساخت خاموت سنجاقی میلگردهای آجدار است. مهندسین سازه بر اساس نقشه ساختمان ابعاد میلگرد را تعیین می کنند.

ویژگی ها و مزایای میلگرد رکابی

انواع میلگرد رکابی با توجه به شکل های مختلفی که دارد دارای ویژگی ها و مزایای گوناگونی است. از جمله ویژگی های میلگرد رکابی می توان به موارد زیر اشاره کرد.

*  مهار کردن میلگردهای طولی و قائم در جای مناسب

*  سبک بودن و کم حجم بودن این نوع میلگرد

*  کاربرد میلگرد رکابی در انواع سازه های بتنی و فلزی

*  قابلیت اجرای ساده و سریع

*  قابل تولید بودن در وزن های متفاوت

*  امکان اتصال آسان توسط قلاب ها در میلگرد رکابی

مقررات ملی ساختمان در رابطه با میلگرد رکابی

همانطور که می دانید در مقررات ملی ساختمان برای هر نوع مصالح ساختمانی یک سری قواعد و استانداردهای بین المللی وجود دارد. این اصول نیز برای کاربرد میلگرد رکابی به شرح زیر است.

-  هنگامی که اندازه فاصله بین میلگردهای طولی 15 سانتیمتر باشد یا به عبارتی تعداد میلگردهای طولی در حد فاصل هر خاموت یا میلگرد سنجاقی بیشتر از سه عدد باشد، میلگردها باید توسط میلگرد رکابی یا سنجاقی مهار شوند.

-  اگر میلگرد رکابی یا سنجاقی دارای خم 135 درجه و قطر آن 6 برابر قطر میلگرد باشد، قسمتی که خم قائم دارد باید هشت برابر قطر میلگرد خم باشد.

-  میلگردهای ستونی باید در داخل میلگردهای رکابی یا سنجاقی جای بگیرند. خم های قائم هم باید یک در میان در جهت عکس، خم شوند. یعنی خم های 90 درجه به طور کامل روبه‌روی هم قرار بگیرند.

-  اگر تعداد ستون ها از 12 عدد بیشتر باشد، دیگر نمی توان از میلگرد سنجاقی یا رکابی استفاده کرد و باید از خاموت بسته لوزی استفاده کرد تا هر کدام از گوشه های لوزی، از یک میلگرد محافظت کند.

-  در ساختمان های بالای پنج طبقه، ستون ها باید توسط انواع میلگرد رکابی مجهز شوند.

-  انتخاب وزن میلگرد بر اساس نوع، اندازه و تعداد ستون ها انجام می شود.

کلام آخر

با پیشرفت علم مهندسی و همچنین گسترش سازه های بتنی در ساخت و سازها، آشنایی با انواع میلگردهای مورد استفاده در سازه ها نیز امری واجب است. از این رو در این مقاله به معرفی میلگرد رکابی که نوعی از میلگردهای پرکاربرد است پرداخته شد.

با توجه به مطالب فوق، میلگرد رکابی از طریق عملیات خمکاری می تواند به انواع میلگرد رکابی تبدیل شود. این میلگردها شامل میلگرد سنجاقی، ممان منفی، عصایی، راستا، انواع خاموت ها و میلگرد خرک است. به طور کلی می توان گفت کاربرد میلگرد رکابی جهت بالا بردن استحکام و مقاومت سازه در برابر انواع عامل های طبیعی و غیر طبیعی است.

بیشتر بخوانید: کاربرد میلگرد در صنعت ساختمان سازی چیست؟