حاشیه نشینی از بزرگ‌ترین دغدغه‌هاست

به گزارش اخبار ساختمان، مناطق حاشیه نشینی یا سکونت‌گاه‌های ‌غیر رسمی چندان تفاوتی با هم ندارند، جز اینکه خواسته‌ایم گوشزد کنیم که این مناطق به دور از هر گونه ایمنی و بازار رسمی زمین و مسکن بنا شده‌اند.

این بار سخنم با مناطقی است که سال‌هاست بر دوش کلانشهر تبریز سنگینی می‌کنند. اهالی این مناطق برای یک رفت و آمد ساده مجبور هستند بارها پله‌های شکسته و متعدد را بالا و پایین کنند.

حاشیه نشینی معضل است و مشکلات اجتماعی و فرهنگی ریز و درشتی آنرا در بر گرفته است که نیازمند شتاب بیشتر برای رفع این معضل شهری است.

سکونت ۴۰۰ هزار نفر در مناطق حاشیه نشینی

مدیر کل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی، با بیان اینکه حاشیه نشینی از دهه ۱۳۵۰ در محلات حاشیه کلانشهر تبریز شکل گرفت می گوید: متأسفانه در اثر بی توجهی و سهل انگاری برخی از دستگاه‌ها این معضل ادامه دار گشته به گونه‌ای که در کلان‌شهر تبریز حدود ۴۰۰ هزار نفر حاشیه نشین داریم که در ۱۶ پهنه شهری مستقر هستند.

محمدباقرهنربر ادامه می‌دهد: حاشیه نشینان عمدتاً افرادی هستند که از لحاظ اقتصادی مشکل داشته و به دلیل دست نیافتن به امکانات در روستاها، در حاشیه‌های کلانشهر تبریز مستقر و علاوه بر دغدغه‌های مدیریت بحران در بحث بروز حوادث، تبعات اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی را نیز به همراه دارند.

متأسفانه در اثر بی توجهی و سهل انگاری برخی از دستگاه‌ها این معضل ادامه دار گشته به گونه‌ای که در کلان‌شهر تبریز حدود ۴۰۰ هزار نفر حاشیه نشین داریم که در ۱۶ پهنه شهری مستقر هستند

وی اضافه می‌کند : طی جلسات صورت گرفته و تخریب ۶ واحد در کوی شهید بهشتی بر اثر بارندگی‌های صورت گرفته که به دلیل ساخت و سازهای غیر مناسب بود که خوشبختانه اسکان موقت داده شد، اما واقعیت این است که این خانه‌ها ناامن بوده و سکونت‌گاه‌های غیر رسمی هستند که باید اقداماتی در این رابطه انجام گیرد .

هنربر ضمن تأکید بر اینکه استان ما حادثه خیزترین استان در معرض سیل و زلزله است می‌گوید : افرادی که در سکونت‌گاه‌های غیررسمی و در اراضی ملی نظیر خلیل آباد، طرلان دره‌سی، کوی بهشتی، ملازینال، ایده‌لو، طالقانی، آخونی، قراملک و عباسی به طور غیرمجاز، به دور از استحکام و خارج از استانداردهای معمول ساخت و ساز کرده‌اند مستلزم این است که به نقاط امن انتقال یابند چرا که استان ما حادثه خیزترین استان در معرض سیل و زلزله است و اگر حادثه‌ای رخ دهد متأسفانه تلفات جانی در این مناطق بیشتر خواهد بود.

2500هکتار مساحت در مناطق حاشیه نشینی

مدیر کل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی به وجود ۲ هزار تا ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار مساحت حاشیه نشینی در کلانشهر تبربز اشاره و بیان می‌کند : دولت برنامه‌های خوبی در جهت جابجایی آغاز کرده است چنانچه اخیراً در ستاد بازآفرینی مصوب و در برنامه‌های کاری خود قرار داده‌اند که ۳ هزار واحد برای مناطق حاشیه نشینی انجام دهند که در ادامه به تعداد ۶ هزار و ۴۰۰ واحد افزایش یافته است.

وی اضافه می‌کند : طبق بررسی کمیته‌های تشکیل یافته، حدود ۱۰ هزار خانوار در تبریز به جمعیت ۴۰ هزار نفر و در مساحت ۴۸ هکتار ناحیه پر خطر تشخیص داده شده است که برنامه‌هایی در سال جاری نظیر در نظر گرفتن بسته‌های تشویقی و با تسهیلات کم بهره در راستای انتقال افراد به نقاط امن و یا واگذاری زمین به تسهیل‌گران و یا شرکت‌های ساختمانی که واحدهای ایمن بسازند و به نقاط امن انتقال دهند صورت گرفته است.

حاشیه نشینی از بزرگ‌ترین دغدغه‌هاست

هنربر بحث حاشیه نشینی در بروز حوادث را یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌ها دانسته و ادامه می‌دهد : در نقاط مختلف تبریز، ساختمان‌های مختلفی وجود دارد که نمی‌توان گفت نوع ساخت و استحکام ساختمان‌ها یکی است؛ دولت امکانات خوبی برای بافت فرسوده شهری فراهم کرده است که همکاری مردم را نیز می‌طلبد. در بحث احداث ساختمان‌ها، باید مبحث نظام مهندسی و استحکام ساختمان‌ها رعایت گردد؛ هر چقدر بتوانیم ایمنی و استحکام ساختمان‌ها را رعایت کنیم بالطبع خطرات نیز کاهش خواهد یافت.

لزوم همکاری شهروندان در مناطق حاشیه نشینی با مسئولان

وی در پایان بیان می‌کند : از دستگاه‌های متولی از جمله شهرداری، اداره کل راه و شهرسازی تقاضا دارم تدابیری که در این راستا آغاز کرده‌اند را ادامه دهند تا بتوانیم در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت، شهروندان مستقر در مناطق حاشیه نشینی را به نقاط امن انتقال دهیم؛ امید است حاشیه نشینان نیز با مسئولان که برای حفظ جان و مال آنان تلاش می‌کنند لزوم همکاری را داشته باشند تا برنامه‌ای که برای حفظ جان و مال آنان در نظر گرفته شده اجرایی گردد تا در مواقع بروز حوادث، شاهد تلفات جانی نباشیم.

مدیر کل راه و شهرسازی آذربایجان شرقی، آمار حاشیه نشینان کلانشهر تبریز را حدود ۴۰۰ هزار نفر معرفی و به خبرنگار مهر می‌گوید : آخرین وضعیت حاشیه نشینان تقریباً تثبیت شده است و در بعضی از مناطق و در فصول خاص، روند مهاجرت‌های عکس را به دلیل خدمات رسانی به روستاها شاهد هستیم.

طرح انتقال حاشیه نشینان نواحی پر خطر به مناطق ایمن

ابوالقاسم سلطانی در رابطه با طرح انتقال حاشیه نشینان نواحی پر خطر به مناطق ایمن ادامه می‌دهد : برخی اراضی در اختیار شهرداری قرار گرفته که ۱۷۱ واحد احداث و جابجایی انجام یافته است؛ در حال حاضر از طریق تسهیلات اعطا شده در صورت دارا بودن سند منزل، ۵۰ میلیون وام در اختیار آنان قرار می گیرد.

برخی اراضی در اختیار شهرداری قرار گرفته که ۱۷۱ واحد احداث و جابجایی انجام یافته است؛ در حال حاضر از طریق تسهیلات اعطا شده در صورت دارا بودن سند منزل، ۵۰ میلیون وام در اختیار آنان قرار می گیرد

وی اضافه می‌کند : در سطح استان برای حدود ۲۴ هزار واحد تسهیلات بازآفرینی اختصاص داده شده است که در سال ۹۸ نیز ۱۶۰۰ واحد، واقع در محدوده بافت‌های فرسوده جهت اخذ تسهیلات به بانک معرفی شده است؛ اراضی ملی در کلانشهر تبریز محدود و عمدتاً توسط حاشیه نشینان تصرف شده است به گونه‌ای که ۹۵ درصد از اراضی ملی توسط حاشیه نشینان تصرف شده است.

سلطانی از برنامه‌ریزی پیش بینی اراضی ۵۰ هکتاری برای اسکان ۴۰ هزار نفر در طول سال‌های آتی خبر داده و می‌گوید : برای احداث ۱۹۰۰ واحد مسکونی فراخوان عمومی داده شده است که در حال اتمام مراحل قانونی می‌باشد.

وی در پایان، ضمن تأکید بر پیگیری جدی سیاست‌های توسعه مسکن بیان می‌کند : پروژه‌ای که در روزهای اخیر در غرب تبریز به تعداد ۱۴۰۰ واحد کلنگ زنی انجام گرفته در راستای اهداف بازآفرینی بوده که طبق تعهدات صورت گرفته نصف واحدها به ساکنین بافت فرسوده و مناطق حاشیه نشینی اختصاص خواهد یافت.

ایجاد ناهمگونی در سیما و منظر شهری

مساحت کلانشهر تبریز ۲۵۰ هزار کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ ۲ میلیون و پانصد هزار نفر دارد که یک پنجم از این مساحت را بافت‌های فرسوده و حاشیه نشین تشکیل می‌دهند؛ این را سخنگوی شورای کلانشهر تبریز به خبرنگار مهر می‌گوید و توضیح می‌دهد : شهرداری کلانشهر تبریز بر اساس مصوبات شورای اسلامی شهر و در راستای اهداف کلان مدیریت شهری تلاش دارد تا در رابطه با منطقه‌های پاسداران، یوسف آباد، ملازینال، ایده لو، انقلاب و چوخورلار که بافت فرسوده و مناطق حاشیه نشینی بیشتری را دارا می‌باشند، طبق مطالعات و برنامه‌های صورت گرفته اقداماتی مبنی بر ساخت قطعات مسکونی بین ۷۵ تا ۱۰۰ متر انجام دهد.

کریم صادق زاده، معضلات بافت‌های فرسوده را ایجاد ناهمگونی در سیما و منظر شهری، گسترش پدیده فقر شهری، ایجاد بستر برای بروز بزهکاری، آسیب پذیری بالا در مواجهه با بلایای طبیعی به علت ناپایداری کالبدی و فرسودگی ساختاری بر شمرده و ادامه می‌دهد : نارسایی‌های ناشی از فرسودگی زیرساخت‌های تأسیساتی، معضلات محیط زیستی، ناکافی بودن فضای خدمات شهری و محله‌ای متناسب با تراکم جمعیتی از مهم‌ترین موضوعاتی است که در این رابطه اقداماتی به صورت هدفمند پیش می‌رود چرا که سکونت افراد در آن مناطق، خطرناک بوده و در اثر وقوع بلایای طبیعی، تلفات ناگواری را شاهد خواهیم بود.

جابجایی، اسکان موقت و دائم جهت نوسازی محله‌ها

وی معتقد است باید به دلیل زلزله خیز بودن، دید حیاتی به این مناطق داشت و اضافه می‌کند : رضایت و جلب مشارکت مردم برا ی تجمیع، نوسازی و مقاوم سازی واحدهای مسکونی و هم چنین جابجایی و اسکان موقت یا دائم خانوارهای ساکن جهت نوسازی و بهسازی محله‌ها از جمله اقداماتی است که آغاز شده است که در این میان مسائل حقوقی ناشی از مالکیت و تأمین منابع مالی جهت تملک بافت فرسوده نیز جزو مهم‌ترین اقداماتی است که انجام گرفته است.

عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی کلانشهر تبریز می‌گوید: در برخی از مناطق حدود ۸۰ درصد از خانوارها در بافت فرسوده، زلزله خیز و مناطق حاشیه نشینی سکونت دارند که عواملی نظیر مهاجرت از روستاهای همجوار موجب گشته تا در این مناطق سکونت کنند و ۹۰ درصد زمین‌های خریداری شده به صورت قول نامه بوده و رسمی نیستند.

عدم وجود ظرفیت‌های مسکونی لازم در کلانشهر تبریز

صادق زاده با اشاره بر احداث چند واحد مسکونی در منطقه ارم توضیح می‌دهد و می افزاید: زمین‌های مورد نیاز برای ساخت و ساز را سازمانی به نام مسکن و شهرسازی باید در اختیار بگذارد به طور مثال شهرک شهید صیاد شیرازی، سالهاست به حال خود رها شده است دولت می‌تواند ورود کرده و با سازه‌های محکم و طبق اصول مهندسی، اقدام به ساخت و ساز کند اما متأسفانه توجهی به این موضوع نمی‌شود؛ عدم وجود ظرفیت‌های مسکونی لازم در کلانشهر تبریز یکی از معایبی است که باید بدان رسیدگی شود.

عضو شورای اسلامی کلانشهر تبریز بر عدم گسترش مجدد حاشیه نشینی تأکید و اضافه می‌کند: تبدیل واحد مسکونی به کالای لوکس، معضلی است که امروزه وجود دارد و افزایش حباب گونه قیمت مسکن و افزایش تقاضا جزو مهم‌ترین معضلاتی است که باید به آن توجه کرد که در این رابطه نیاز به تأمین حجم بالای نقدینگی وجود دارد. ایجاد ظرفیت سازی برای اسکان جمعیت خانوار ساکن در بافت فرسوده، راهکاری است که در این رابطه ارائه داده‌ام؛ صدور پروانه رایگان برای افرادی که در این مناطق، اقدام به نوسازی بنای خود می‌کنند از امتیازات بزرگی است که در راستای بافت‌های فرسوده انجام می‌گیرد.

51درصد از کلانشهر تبریز را مناطق حاشیه نشین تشکیل داده است

وی به نامتناسب بودن جمعیت و مراکز تجاری، فرهنگی و خدماتی اشاره کرده و می‌گوید : اجازه‌ای به سرمایه‌ گذاران ایرانی و خارجی داده نمی‌شود تا معضل حاشیه نشینی که ۵۱ درصد از کلانشهر تبریز را تشکیل داده رفع شود؛ موقعیت مجموعه‌های مسکونی و تجاری باید در کنار هم بوده تا مردم به دور از دغدغه‌هایی همچون توزیع نیازهای روزمره باشند. طبق مطالعاتی که در خارج از کشور به ویژه ترکیه انجام داده‌ام باید پروژه‌هایی در جهت تأمین رفاه و آسایش مردم تعریف شود به گونه‌ای که این پروژه‌ها با بافت ایرانی، سکونت ایرانی و حال و هوای مردم و حاشیه نشینی پیش رود.

صادق زاده در پایان بیان می‌کند : آماده‌ایم تا با شرکت‌های ساختمانی و پیمانکاران در این رابطه مطالعاتی را انجام دهیم و نتیجه‌ای که می‌توان گرفت، ارزیابی و برنامه‌ریزی مناسب جهت تملک اراضی بافت فرسوده، ارتقای چشم‌گیر و ایجاد زیبایی و تنوع در سیمای شهری به لحاظ منظر، بافت و رنگ است.

مناطق حاشیه نشینی و یا سکونت‌گاه‌های غیر رسمی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های شهری است که باید توجه ویژه‌ای به آن داشت چرا که شیوع مشکلات امنیتی، فرهنگی، آموزشی و ناهنجاری‌های اجتماعی از اصلی‌ترین معضلاتی است که در این مناطق وجود دارد.

مهر