سانتیاگو کالاتراوا خالق معماری شاعرانه

به گزارش اخبار ساختمان، سانتیاگو در والنسیا تحصیلات خود را در مدرسه‌ی هنر و معماری به پایان رساند. پس از پایان تحصیلات معماری در سال ۱۹۷۵ به‌منظور تحصیل در رشته سازه وارد موسسه فنی فدرال سوئیس در زوریخ شد. پس از اتمام تز دکترای رشته مهندسی سازه تحت عنوان چین‌خوردگی قاب‌های سه‌بعدی در سال 1981 فعالیت‌های معماری و مهندسی خود را آغاز کرد.

کالاتراوا درواقع نامی اشرافی است که برگرفته از شوالیه‌های قرون‌وسطایی است. خانواده سانتیاگو صادرات کشاورزی وسیعی داشتند که باوجوداینکه در زمان دیکتاتوری ژنرال فرانکو به سر می‌بردند امری بسیار نادر بود و وضع مالی خوبی داشتند.

سانتیاگو دوران ابتدایی خود را در والنسیا گذراند و در ۸ سالگی به مدرسه هنر و صنعت وارد شد. مهارت‌های فرمی کشیدن و نقاشی کردن را در آنجا فراگرفت. سپس دوران تحصیل خود را در والنسیا پایان داد و عازم پاریس شد و در رشته بوم‌شناسی ثبت‌نام کرد و خیلی زود فهمید که علاقه‌ای به این رشته ندارد. سپس وی پس از بازگشت به والنسیا و ثبت‌نام در دانشکده تکنیک‌های ساختمانی والنسیا توانست تحقیقات و تألیف‌هایی نیز در این دانشکده داشته باشد. سپس عواملی در ذهن سانتیاگو مثل قانون‌های محکم ریاضی و استفاده معماران قدیمی از ریاضی او را به‌سوی استفاده از این رشته در معماری کشاند.

سانتیاگو کالاتراوا مدال طلای موسسه آمریکایی معماران AIA را در سال ۲۰۰۵ به دست آورد. وی پس از نشست هیئت AIA گفت وقتی این خبر در زوریخ و از طرف مدیر ایوژنس هاپکینز به من رسید گفتم شگفت‌آور است. متشکرم، خیلی احساس افتخار می‌کنم و در هنگام دریافت جایزه گفت من سعی خواهم کرد در این سطح افتخار برای باقیمانده مسیر زندگی‌ام بمانم و به شما افتخار می‌کنم و به کارم.

ازجمله پروژه‌هایی که توسط سانتیاگو اجراشده است می‌توان به توسعه موزه هنر میلواکی (Milwaukee)، پل معلق Sundial، کالیف (Calif) و استادیوم المپیک تابستانی ۲۰۰۴ آتن اشاره کرد. همچنین در حال حاضر سانتیاگو در حال طراحی مرکز حمل‌ونقل مرکز تجارت جهانی “WTC”و برج “Turning Torso” سوئد است.

فرم‌های سانتیاگو به لقبی با عنوان “elemental and lyrical” که می‌توان در فارسی آن را به‌صورت خالص و موسیقیایی ترجمه کرد مشهور بودند. عناصر و فرم‌های شاعرانه معماری سانتیاگو در سراسر دنیا شناخته‌شده و قابل‌تحسین است.

در کار اخیر طراحی کلیسا نیز مانند مرکز تجارت جهانی قطب حمل‌ونقل که با بودجه ۲ میلیارد دلاری در فضای بازطراحی شده و ارتباط و هارمونی مناسبی با قطارها، مسافرهای برون‌شهری و خطوط قطار زیرزمینی دارد، شباهت زیادی نیز به سایت این مرکز تجارتی دارد.

از سوی دیگر میلیون‌ها نفر از هارمونی آفریده‌شده در سال ۲۰۰۴، در المپیک بازی‌های تابستانی در آتن به خاطر طراحی جامع و زیبای کالاتراوا و به خاطر طراحی دیدنی استادیوم المپیک و مجموعه آن، سانتیاگو را تحسین نمودند. از کارهای اخیر برجسته کالاتراوا می‌توان طرح توسعه موزه هنری میلواکه که از سال ۲۰۰۱ ساخت آن آغازشده است را نام برد و نکته مهم اینکه نخستین ساختمان وی در آمریکا است. فرودگاه سندیکا و بیلبو نیز در سال ۲۰۰۰ و پل جیمز در دوبلین در سال ۲۰۰۳ و تالار اجلاس تنریفه در سانتاکروز و جزیره قناری در سال ۲۰۰۳ و چندین پل زیبای دیگر در نقاط مختلف جهان از کارهای برجسته مشهور سانتیاگو هست. آخرین اثر سانتیاگو ساختمان هنرها و علوم در شهر والنسیا است.

همچنین وی اکنون مشغول طراحی مرکز سمفونی آتلانتا است. وی دو بار در سال ۲۰۰۴ و در سال ۲۰۰۲ کاندیدای دریافت جوایز AIA شده بود و آقای ادوارد کورت مدیر برگزاری FAIA درباره معرفی وی نوشت ((سانتیاگو کالاتراوا تجلی مجسمی از درک مهندسی درزمینه معماری است همچنین کارهای او مشابه موسیقی به لحاظ موزونی آن همچون یک ارکستراست. معماری وی محظوظ کننده و الهام‌دهنده معانی جدیدی هست و هر زمان پس از دیدار این معانی را به ما نشان می‌دهد)). کمیته نیز نوشت: کار سانتیاگو کالاتراوا جستجوی ماهیت هستی در معماری است.

سانتیاگو اولین دفتر خود را در زوریخ تأسیس نمود و خیلی زود تحسین اکثریت را در طراحی پل برانگیخت. وی کار خود را با طراحی پل باخ درودا و در سال ۱۹۸۴ برای بازی‌های المپیک بارسلونا آغاز کرد. از شاهکارهای او در پل‌سازی می‌توان به پل زیبای آلامیلو در سال ۱۹۹۲ و پل بیلبائو در سال ۱۹۹۷ و پل آلامدا در سال ۱۹۹۵ اشاره کرد.

دومین دفتر خود را در سال ۱۹۸۹ در پاریس هم‌زمان با طراحی ایستگاه فرودگاه لیون تأسیس کرد که در سال ۱۹۹۴ تکمیل شد و به بهره‌برداری رسید. وی عمارت BCE را هم‌زمان با این کار در تورنتو طراحی نمود. دفتر سوم وی در والنسیا در سال ۱۹۹۱ هم‌زمان با شروع کار بروی شهرک علم و هنر که یک مجموعه کامل فرهنگی است تأسیس شد.

از عناصر شاخص کارهای این هنرمند معمار، خلاقیت هنری به همراه رعایت تکنیک‌های طراحی است که می‌تواند سرمشقی باشد برای هنرمندان کشور عزیزمان ایران که الهام از طبیعت، رعایت نکات علمی، استفاده از پیشینه تاریخی و در یک کلمه فرهنگ گذشته چگونه توانسته در خلق آثاری فوق‌العاده برای یک هنرمند در گوشه‌ای دیگر از جهان، امیدبخش و الهام‌دهنده باشد.

درست است که سانتیاگو، شخصیتی است که بیشتر به‌واسطه فعالیت‌های معماری‌اش شهرت یافته است اما به هنر به‌عنوان انگیزه و محرکی برای خلق آثارش می‌نگرد. این شیفتگی و تمایل وی به هنر در طی سال‌ها را می‌توان در تعداد متحیرکننده طراحی‌ها و مجسمه‌هایش تا به امروز، به‌خوبی مشاهده و درک نمود. در طول ۲۰ سال گذشته، وی بیش از ۶۵۰۰۰ اسکیس و طراحی در آرشیوش جمع‌آوری کرده است.

سانتیاگو بیان می‌کند که تنوع و گوناگونی در طراحی‌هایش منعکس‌کننده اهمیتی است که وی به هر جزء می‌دهد و این به‌گونه‌ای است که حتی اندازه و کیفیت کاغذ، ایجادکننده یک گفتگو میان خود و طراحی است. کتاب Santiago Calatrava Artworks یا آثار هنری کالاتراوا، شامل حدود ۲۰۰ اسکیس، آبرنگ و ترسیم‌ها مجسمه‌هایی است که او آن‌ها را مبنای طرح‌های معماری‌اش قرار داده است.

تعداد زیادی از موضوعات و فرم‌های ارائه‌شده توسط سانتیاگو در این سطح، به مجسمه‌هایی تبدیل‌شده‌اند که منبع الهامی برای پل‌ها، ایستگاه‌های قطار، فرودگاه‌ها، موزه‌ها و حتی میزهای غذاخوری بوده‌اند. اسکیس‌های اولیه سانتیاگو چندان به معماری مربوط نیستند، فقط در مراحل اصلی طراحی است که واقع‌گرایی این اسکیس‌ها نمود پیدا می‌کند. به‌هرحال وی از همان ابتدا که به دنبال بیانی هنری بود، نوع تفکر واقع‌بینی را نیز کنار نمی‌گذارد. همچنین چندین هزار طراحی از بدن انسان توسط سانتیاگو خلق‌شده است که بیشتر آن‌ها بدون آنکه از روی مدلی خاص کشیده شده باشند، به‌صورت تصوری ترسیم‌شده‌اند.

علاقه بسیار زیاد او را به این زمینه در پرتره‌ها، پیکرهای فردی و جمعی و پیکره‌هایی که تکامل‌یافته و در یک پروسه طراحی معماری دخیل شده‌اند، به‌خوبی می‌توان مشاهده کرد. بعضی دیگر از طرح‌های او شامل مجاورتی از مکعب‌ها و بدن انسان در حالت‌های مختلف هستند. یکی از مهم‌ترین آثار از این نوع، تنشی پویاست که در نزدیک شدن پیکر یک دونده و تعدادی مکعب به وجود آمده است. درواقع سانتیاگو خود را یک طراح نمی‌داند بلکه طراحی با کارش آمیخته‌شده و آن را راهی دیگر برای کسب پتانسیل ایده‌هایی می‌داند که او را مجذوب خود می‌کنند.

از پویاترین طرح میزهای او مبلمان هستند. پیکر انسانی پایه تعداد فراوان ای از اسکیس‌ها، نمونه‌های اولیه و میزهای ساخته‌شده وی را شامل می‌شوند که زانوها، بازوان و یا سر، شیشه‌ای را در بالا حمل می‌کنند. این رسم‌ها درواقع مجسمه‌هایی هستند که به‌واسطه‌ی سطح صافی که بر روی آن‌ها قرارگرفته تغییر شکل عملکردی پیداکرده‌اند و این به‌گونه‌ای است که به جزئی اصلی از کل فرم تبدیل‌شده‌اند.

باید طرح‌ها و مجسمه‌های او را به‌عنوان کارهایی هنری در اصالت خویش نگاه کرد. درعین‌حال، در نخستین قدم‌های پروسه خلاقیت سانتیاگو، آن‌ها یک لابراتوار یا فضایی برای رشد و جهت‌گیری کانسپت‌ها شکل می‌دهند تا وسیله‌ای شودکه به افکار و تجزیه و ترکیب فرم‌ها روح ببخشد. این لابراتوار محل ذخیره‌ای از ایده‌های گوناگون را فراهم می‌کند که از گفتگوی با طبیعت و با فرم‌های آشکار در تاریخ هنر و معماری منشأ می‌گیرد. در این مکان خاطرات گذشته با تصوراتی از دنیای آینده آمیخته می‌شوند.

اگر بخواهیم بعضی آثار شاخص سانتیاگو کالاتراوا را به‌صورت تیتر وار نام ببریم می‌توان به آثار زیر اشاره نمود:

+ توسعۀ فرودگاه بین‌المللی دنور
+ پل بندر پورتومادرو
+ برج چرخان سوئد
+ موزه هنر میلواکی
+ شهرک علوم و فنون والنسیا
+ خانه اپرا تنریفه
+ پل ساعت خورشیدی (sundial bridge) در شهر ردینگ بر روی رودخانه ساکرامنتو
+ پل آلامیلو
+ پل صلح 2010 در شهر کلگری کانادا

تصاویری از آتار معماری سانتیاگو کالاتراوا:

برج چرخان:

برج پیچنده (Turning Torso به معنی ستون پیچنده) آسمانخراشی است در شهر مالمو سوئد که در ۲۷ اوت ۲۰۰۵ به طور رسمی افتتاح شده‌است.این برج ۵۴ طبقه‌ای ۱۹۰ متر (۶۲۳ فوت) ارتفاع دارد. پس از اتمام پروژه این برج رتبهٔ بلندترین سازه در کشورهای اسکاندیناویایی و دومین آپارتمان بلند پس از کاخ ۲۶۴ متری پیروزی در مسکو را از آن خود کرد.

برج ۸۴ متری کرونپرینسن بعد از برج پیچنده دومین سازه بلند در مالموی سوئد است. در طراحی این برج از نه مکعب که هر کدام دارای پنج طبقه‌است و حول محور مرکزیش پیچ خورده استفاده شده‌است. بالاترین بخش برج نود درجه نسبت به سطح مبنای آن چرخیده‌است.

موزه هنر میلواکی:

نوآوری معمارانه موزه هنر میلواکی در ابتدای قرن بیست و یکم با نوآوری قصر بلورین اثر جوزف پاکستن در قرن نوزدهم قابل مقایسه است. این بنا نیز همچون تندیسی زیبا و هنرمندانه در محیط اطراف خود می درخشد. بدون شک ، موزه هنر میلواکی از برجسته ترین آثار معماری سانتیاگو کالاتراوا محسوب می شود که ترکیبی متنوع و پیچیده از معماری و سازه است.

در این بنا هم سقفهای مواج و متحرک موجود است ، هم پلی معلق و زیبا و هم نورپردازیهای خلاقانه. در مجموع ، این شاهکار در زمره برترین آثار معماری جهان قرار می گیرد ، هرچند این عنوان را نیز در سال ۲۰۰۱ از دیدگاه مجله TIME کسب نمود.

خانه اپرا تنریفه:

تالار تنریفه بنایی در سانتا کروس د تنریفه، است که توسط سانتیاگو کالاتراوا معمار و مهندس برجسته اسپانیایی طراحی شده‌است. سانتا کروس شهری در جزیره اسپانیایی تنریفه از مجموعه جزایر قناری است.

شهرک علوم و فنون:

شهرک علوم و فنون یک مرکز بازآفرینی شهری برای فرهنگ و علوم در مقیاس بزرگ است که همچنین “L’Oceanogràfic” – شهری در زیر آب که توسط مرحوم “Felix Candela” طراحی شده است – را نیز در بر می گیرد.

سانتاگو کالاتراوا: از آنجا که این سایت به دریا نزدیک است و والنسیا خشک، تصمیم گرفتم تا از آب به صورت انعکاس دهنده معماری به عنوان یک المان شاخص سایت استفاده کنم.”

پل آلامیلو :

پل صلح (کانادا) :