حاشیه‌نشینی، یکی از معضلات بزرگ شهرها

به گزارش اخبار ساختمان، زندگی در سکونت گاه های غیر رسمی یا به عبارت ساده تر، حاشیه نشینی در طی سالیان گذشته و با مهاجرت ساکنان روستاها به شهرها رواج بیشتری یافته و مناطق شهری از جمله مراغه را با مشکلات زیرساختی و اجتماعی روبرو ساخته است.

حاصل حاشیه نشینی در سکونت گاه های غیر رسمی، عدم بهره مندی مناسب از زیرساخت های شهری چون شبکه های جمع آوری فاضلاب و نیز خدمات شهری، عدم برخورداری از معابر مناسب و به وجود آمدن مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای ساکنان آن شده است.

پیامد این سکونت ها برای دستگاه های خدمات رسانی شهری از قبیل چون آب، برق، گاز و مخابرات، تحمیل بار مالی و اعتباری سنگین در راستای ایجاد مجدد زیرساخت های خدماتی در این مناطق است.

شهرداری ها به عنوان یکی از متولیان ساماندهی مناطق حاشیه شهر و سکونت گاه های غیر رسمی در سال های اخیر، رسالتی سنگین برای توزیع متوازن و عادلانه خدمات و زیرساخت ها در این مناطق بر عهده داشته اند.

شهر مراغه به عنوان دومین شهر آذربایجان شرقی از نظر جمعیتی با بیش از ۱۸۰ هزار نفر جمعیت، دارای بیش از ۲۶ درصد جمعیت حاشیه نشین است.

وجود این حجم از جمعیت شهری که بیش از یک چهارم ترکیب جمعیتی آن را شامل می شود، سختی ها و مشکلات ساماندهی این مناطق را بیش از پیش می کند.

احداث فرهنگسراها، پارک و بوستان ها و مسیرگشایی ها توسط شهرداری در این مناطق در کنار احداث زیرساخت های خدماتی توسط دستگاه های اجرایی، خدماتی است که در سال های اخیر با هدف کاهش مشکلات در این مناطق با صرف بودجه های سنگین انجام شده است.

با وجود اجرای این طرح ها، وجود مشکلات اقتصادی زمینه ساز بروز برخی ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی در خانواده های ساکن در مناطق حاشیه شهر مراغه شده که این امر وظیفه نهادهای فرهنگ ساز را دو چندان می کند.

حاشیه نشینی نیم میلیون نفر در آذربایجان شرقی

مدیرکل امور اجتماعی استانداری آذربایجان‌شرقی با اشاره به لزوم ساماندهی مناطق و سکونت گاه های غیررسمی گفت: هم اکنون حدود ۵۰۰ هزار نفر از جمعیت ۴ میلیون نفری استان در مناطق حاشیه شهرها زندگی می‌کنند.

علی بدرشکوهی با بیان اینکه مراغه دومین شهر از نظر حاشیه‌نشینی در آذربایجان‌شرقی است افزود: حدود ۴۷ هزار نفر از جمعیت ۱۸۰ هزار نفری این شهر، در مناطق حاشیه شهری زندگی می کنند.

وی ادامه داد: اجرای طرح «توانمندسازی محلات حاشیه شهری» با هدف ایجاد اشتغال برای ساکنان در معرض آسیب مناطق حاشیه شهری با حمایت دولت اجرا می‌شود.

وی اضافه کرد: در راستای ساماندهی مناطق حاشیه شهری، ۳۱ برنامه اجتماعی برای اجرا به نهادهای غیردولتی واگذار شده است.

وجود هفت محله حاشیه شهری در مراغه

فرماندار مراغه نیز با اشاره به وجود سکونت گاه های غیر رسمی در این شهرستان گفت: شهر مراغه با ۳ هزار و ۹۰۰ هکتار مساحت و بیش از ۱۸۰ هزار نفر جمعیت دارای هفت محله حاشیه شهری و ۷۵۰ هکتار مساحت به عنوان بافت ناکارآمد است.

حمید شکری افزود: در این مناطق نسبت جمعیت به مساحت آن بالا بوده و از تراکم جمعیتی بالایی در مقایسه با سایر نقاط شهر برخوردار است.

وی ادامه داد: در مناطق حاشیه شهری، امکانات نسبت به جمعیت آن پایین بوده لیکن به همت شهرداری در این نقاط اقدامات موثری برای توزیع عادلانه امکانات انجام می شود.

شکری از شناسایی ۱۰ رشته مهارتی برای ایجاد اشتغال و توانمندسازی این محلات خبرداد و افزود: قالیبافی، خیاطی، بسته بندی، کمک های اولیه، بافندگی، رایانه و آی تی، تعمیرات گوشی همراه، رشته های کشاورزی، صنایع دستی و ساختمان از رشته هایی هستند که برای ایجاد اشتغال در این زمینه ها، حمایت خواهد شد.

وی با اشاره به اجرای طرح توانمندسازی محلات حاشیه شهر در مراغه به عنوان پایلوت استانی گفت: ساماندهی و رفع معضلات و مشکلات فرهنگی و اجتماعی محلات حاشیه شهری و ایجاد اشتغال پایدار در این مناطق از اهداف این طرح است.

وی افزود: اجرا و برگزاری کارگاه های مهارت آموزی و نیز حمایت از طرح های اشتغال زا و کارآفرینی در کنار معرفی افراد مستعد به مراکز کاریابی از جمله راهکارهایی است که برای ایجاد اشتغال در مناطق حاشیه شهری اجرا می شود.

اجرای طرح توانمندسازی حاشیه شهری، حرکتی برای اشتغال زایی

نائب رئیس موسسه خیریه «خواجه نصیر» مراغه نیز به عنوان مجری طرح توانمندسازی محلات زینال آباد و انزاب مراغه گفت: طرح توانمندسازی مناطق حاشیه شهری، با هدف اجرای اقدامات موثری برای شناسایی ظرفیت ها و ایجاد زمینه توانمندسازی ساکنان این مناطق انجام می شود.

سید وحید سید نقوی افزود: در این طرح، هم اکنون ۸۵۷ خانوار با سه هزار و ۳۲۸ نفر جمعیت در محله انزاب و ۳۶۴ خانوار با یک هزار و ۳۶۴ نفر جمعیت در محله زینال آباد شناسایی شده است.

وی اضافه کرد: از آغاز اجرای طرح توانمندسازی اقتصادی در این محلات، کلاس‌های آموزش مهارت برای ۷۵۷ نفر در این محلات انجام شده و ۱۵۰ نفر نیز برای دریافت تسهیلات اشتغال زایی به نهادهای متولی امر معرفی شده است.

توسعه زیرساخت ها، عاملی برای بهبود امکانات مناطق حاشیه شهری

در سال های اخیر، توسعه شبکه فاضلاب از جمله طرح هایی بوده که در مناطق حاشیه شهری مراغه از قبیل میکائیل آباد و عشرت آباد به اجرا درآمده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مراغه گفت: در راستای توسعه امکانات شهری، طرح توسعه شبکه فاضلاب در محله حاشیه شهری عشرت اباد امسال اجرا شده است.

ابراهیم سلیمانی افزود: طرح شبکه جمع آوری فاضلاب منطقه عشرت آباد از اردیبهشت امسال آغاز و در مدت چهار ماه به اجرا درآمده و هفت کیلومتر لوله گذاری شبکه فاضلاب و ۱.۳ کیلومتر نیز از شبکه فرسوده آب این منطقه اصلاح شده است.

وی اضافه کرد: برای اجرای این طرح در مجموع ۲ میلیارد و ۹۶۰ میلیون تومان هزینه شده و با اجرای این طرح، زمینه برای بهره مندی یک هزار و ۷۰۰ خانوار منطقه عشرت آباد از شبکه فاضلاب شهری فراهم شده است.

اجرای طرح های عمران شهری، گامی برای توزیع عادلانه امکانات در حاشیه شهر

اجرای طرح های عمران شهری در قالب احداث فرهنگسراها، پارک و بوستان های محلات و نیز مسیرگشایی معابر در مناطق حاشیه شهری، گامی برای توزیع عادلانه امکانات از سوی شهرداری بوده است.

شهردار مراغه گفت: توسعه و اجرای طرح های عمرانی به ویژه ساماندهی نواحی و مناطق حاشیه شهری از جمله رویکردهایی است که توسط شهرداری مراغه دنبال می شود.

محمدرضا احمدی افزود: اصلاح بافت فرسوده و پرتراکم درون شهری در محله زغال آباد با ۳.۲ هکتار اماکن مسکونی از جمله طرح هایی است که در دست مطالعه و طراحی است.

وی با اشاره به اجرای طرح احداث بوستان نیایش در مسیل عشرت آباد گفت: محله عشرت آباد با ۶۰ هکتار مساحت و حدود ۴ هزار نفر جمعیت از مناطق محروم و حاشیه شهری مراغه است.

وی افزود: در راستای بهسازی این منطقه که در گذشته از وضعیت مناسب بهداشتی برخوردار نبوده و تهدیدی برای سلامت منطقه نبوده؛ اقدامات مناسبی در قالب اجرای طرح بوستان نیایش انجام شده است.

احمدی ادامه داد: برای این منظور و در راستای توزیع عادلانه امکانات شهری و سیاست های دولت تدبیر و امید در قالب بازآفرینی شهری، طرح بوستان نیایش در منطقه عشرت آباد به عنوان یکی از ۹ محله هدف شهری اجرا می شود.

وی اضافه کرد: برای اجرای این طرح که همراه با ۲ هزار و ۵۰۰ مترمربع تملک اراضی بوده، حدود سه میلیارد تومان اعتبار هزینه شده است.

وی با اشاره به احداث فرهنگسرا در محله پهرآباد نیز افزود: عملیات اجرایی احداث فرهنگسرای امیرکبیر نیز در محله میکائیل آباد آغاز شده و سال آینده به بهره برداری خواهد رسید.

وی گفت: این طرح در راستای توزیع عادلانه امکانات و زیرساخت های فرهنگی و اجتماعی در مناطق مختلف شهری به عنوان راهبرد شورای اسلامی شهر و شهرداری انجام می شود.

احمدی افزود: برای احداث این فرهنگسرا، یک هزار متر مربع زمین اختصاص یافته که ۲۴۰ متر زیربنای فرهنگی شامل چهار کلاس، سالن اجتماعات و تاسیسات و دفتر خواهد بود.

وی اضافه کرد: برای احداث و ساخت این فرهنگسرا، ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار از سوی شهرداری مراغه هزینه می شود.

وی اضافه کرد: در سال های گذشته نیز طرح های بهسازی کانال و مسیل های محله زینال اباد و مکائیل اباد توسط شهرداری به اجرا در آمده است.

با وجود اجرای طرح های مختلف در بخش های اقتصادی، عمرانی و اجتماعی، برون رفت از مشکلات و معضلات موجود در حاشیه شهرها، نیازمند کاهش مهاجرت ها از روستاها به این مناطق و نیز توسعه زیرساخت های خدماتی در کنار زیرساخت های فرهنگی است.

شهر مراغه به عنوان بزرگترین شهر آذربایجان شرقی بعد از تبریز دارای حدود ۱۸۰ هزار نفر جمعیت است این شهر در ۱۲۷ کیلومتری تبریز، مرکز آذربایجان شرقی و ۶۰۷ کیلومتری تهران قرار دارد و در ابتدای دوران فرمانروایی ایلخانان مغول، پایتخت این سلسله بوده است.

ایرنا