وجود 43هزار مسکن روستایی ناامن درزنجان

به گزارش اخبار ساختمان، محدودیت‌های بسیاری در روستا‌های استان وجود دارد و روستانشینان در بسیاری از امور همچون راه دسترسی مناسب، بهره‌مندی از آب شرب، تلفن ثابت، دسترسی به اینترنت، گاز و برخی امور دیگر همواره با چالش‌های اساسی مواجه هستند اما جدا از این محدودیت‌ها خطراتی همواره زندگی روستانشینان را تهدید می‌کند.

یکی از مهم‌ترین عواملی که هر لحظه زندگی قشر روستانشین را تحت تاثیر قرار می‌دهد خانه‌های مسکونی غیرمقاوم، سست و فرسوده است که گاها وقوع یک زمین لرزه با شدت کم نیز می‌تواند حوادث تلخی را رقم برند چراکه بیش‌تر مصالح به کار رفته ساختمانی، از نوع امکانات موجود در منطقه بوده و منازل بیش‌تر از گل و چوب و سنگ ساخته شده‌اند و هیچ‌گونه مقاومتی را ندارند.

اما نکته اساسی و تامل برانگیز این است که چندین هزار از این منازل هنوز مقاوم‌سازی نشده و مردم همچنان هر روز با کابوسی از آوار در حال زندگی در زیر سقف همین خانه‌های سست هستند. اما نکته اصلی این‌جا است که استان زنجان توسط سه گسل اصلی و قریب به 40 گسل فرعی تهدید می‌شود بنابراین اگر زلزله‌ای رخ دهد جان و مال روستائیان به دلیل عدم همت مسئولان در مقاوم‌سازی مسکن این قشر به تاراج خواهد رفت.

بنابراین با توجه به این‌که تکنولوژی نیز پیش‌بینی دقیقی از وقوع زلزله ندارد تنها راهکار کاستن خسارات و تلفات ناشی از این حادثه طبیعی اجرای عملیات بهسازی و مقاوم‌سازی واحد‌های مسکونی آسیب‌پذیر است. با این حال زمانی که به آمار روستاهای استان زنجان که روی گسل قرار دارد و به 153 روستا توجه می‌شود به این موضوع می‌رسد که هنوز 19 هزار واحد مسکونی روی گسل نیازمند مقاوم‌سازی است.

از سویی دیگر در کل سطح استان نیز هنوز بیش از 43 هزار واحد مسکونی روستایی مقاوم‌سازی نشده است این در حالی است که اگر حادثه‌ای در استان رخ دهد فاجعه زلزله طارم در دهه 60 دوباره تکرار خواهد شد و جان چندین هزار نفر روستایی نیز در خطر قرار خواهد گرفت.

با این حال روستاییان اذعان دارند به دلیل وجود برخی مشکلات که در روند دریافت تسهیلات مقاوم‌سازی مسکن‌های روستایی وجود دارد علاقه‌مند به دریافت آن نیستند، از سویی دیگر عنوان می‌شود که با توجه به افزایش هزینه مصالح ساختمانی مقدار تسهیلات ارائه شده پاسخ‌گوی تمام نیاز نیست و علاوه بر آن برخی هزینه‌های جانبی نیز در حین ساخت منازل تحمیل می‌شود بنابراین افراد از تامین آن ناتوان هستند که آنان را از دریافت تسهیلات باز می‌دارد. روستاییان بر این باورند که اگر تسهیلات بلاعوض در کنار تسهیلات مقاوم‌سازی ارائه شود می‌تواند تاثیر مناسبی در استقبال آن‌ها برای مقاوم‌سازی منازلشان داشته باشد.

با این حال سوال از مسئولان امر استانی این است که خطر وقوع زلزله و آسیب آن به منازل مسکونی روستایی در سطح استان تا چه حد جدی است؟ از دید مسئولان چرا روستائیان رغبتی برای مقاوم سازی منازل مسکونی خود ندارند؟ چرا نوسازی و مقاوم‌سازی بافت‌های فرسوده روستایی در سطح استان پایین است؟ آیا امکان سرعت بخشیدن به مقاوم سازی بافت‌های فرسوده روستایی وجود دارد؟

حسین ولی بیگلوئی، بخشدار زنجانرود اظهار داشت: طبق برنامه‌ریزی‌های موجود تا پایان امسال میانگین بهسازی مسکن‌های روستایی در این بخش به بیش از 70 درصد خواهد رسید.

وی افزود: در طول سال‌های اخیر روستاییان جهت دریافت تسهیلات مقاوم‌سازی مسکن با مشکل معرفی ضامنین کارمند مواجه می‌شدند اما معرفی ضامن کارمند منحل شد و روستاییان توانستند به صورت زنجیره‌ای در راستای دریافت تسهیلات ضامن همدیگر شوند به طوری که این امر سبب شد تا بحث مقاوم سازی نسبت به گذشته با شتاب بیش‌تری بگیرد‌.

بخشدار زنجانرود با اشاره به اینکه در سال گذشته 60 مسکن در روستای اندآباد سفلی مورد بهسازی قرار گرفت گفت: در حال حاضر تسهیلات پرداختی جهت مقاوم‌سازی مسکن‌های روستایی 50 میلیون تومان است اما با افزایش چشمگیر قیمت‌ها از جمله قیمت مصالح و هزینه نیروی کار، سبب شده است تا روستاییان در جهت تامین مابقی مخارج مقاوم‌سازی مسکن تحت فشار اقتصادی قرار داشته باشند.

وی تصریح کرد: شرایط زندگی روستا و روستانشینان تا حدودی بهبود یافته و همین امر سبب شده است تا مهاجرت از روستا به شهرها کاهش یابد و عکس این عمل انجام گیرد به طوری که از دو سال گذشته مهاجرت معکوس به روستاهای این بخش در حال انجام است.

ولی بیگلوئی با بیان این که دو دلیل مهم سبب مهاجرت معکوس به روستاهای بخش زنجانرود شده است ابراز کرد: در حال حاضر هزینه زندگی در جوامع شهری افزایش یافته است و روستاییان مهاجر در شهر نیز بیشتر به کارهای خدماتی مشغول هستند و توانایی تامین هزینه زندگی با شرایط اقتصادی موجود را ندارند به همین دلیل برگشت به روستا و زندگی روستایی را ترجیح می دهند.

همین‌طور کاوه حقیقی بخشدار مرکزی زنجان نیز با اشاره به اینکه در سال گذشته کل اعتبارات نوسازی منازل روستایی به روستای مرصع که مورد جابه‌جایی قرار گرفت اختصاص داده شد، گفت: در این روستا 100 واحد مسکونی احداث شد با این حال برخی روستا‌های دیگر نیز در اولویت دریافت تسهیلات بازسازی بافت‌های فرسوده و به عبارتی دیگر مقاوم‌سازی قرار دارند.

وی گفت: در بخش مرکزی زنجان بیش از 14 هزار واحد مسکونی وجود دارد و روستاهایی که دارای دهیاری هستند اقدام به بیمه این واحد‌ها در مقابل حوادث کرده‌اند اما آنچه که مسلم است تمام واحد‌ها هنوز بازسازی یا مقاوم‌سازی نشده‌اند.

بخشدار مرکزی زنجان با بیان اینکه گاها روستاییان به دلیل برخی مسائل از مقام‌سازی منازل مسکونی امتناع می‌کنند گفت: میزان تسهیلات ارائه شده تنها صرف ساخت منزل می‌شود و این در حالی است که در کنار این موضوع هزینه‌های دیگری نیز تحمیل می‌شود که برخی افراد از تهیه هزینه آن ناتوان هستند.

وی تاکید کرد: اگر در کنار تسهیلات مقام‌سازی منازل روستایی مقداری وام بلاعوض به روستاییانی که اقدام به این امر می‌کنند، اختصاص یابد استقبال از مقاوم‌سازی بافت‌های فرسوده بالاتر خواهد رفت که این امر می‌تواند کمک شایانی برای کاهش آسیب‌ها و خسارات به قشر روستانشین در زمان بروز حوادثی همچون زلزله نماید.

با تمام این‌ها عبدالرضا قدس، رئیس دانشکده علوم زمین دانشگاه علوم پایه زنجان با تأکید بر اینکه در حال حاضر گسل شمال غرب زنجان به عنوان بزرگ‌ترین تهدید برای این استان است گفت: این گسل از ابتدای بزرگ‌راه به سمت تبریز آغاز شده و تا ارمغانخانه ادامه دارد. با این وجود مطالعات نشان می‌دهد اگر کل توده انرژی گسل به یک‌باره تخلیه گردد در بدترین سناریو زلزله‌ای به بزرگی هفت ریشتر ایجاد می‌کند. از سویی دیگر گسل سلطانیه که در جنوب شهر قرار دارد نیز به عنوان تهدید دیگری برای شهر زنجان محسوب می‌شود اما به دلیل این‌که شیب آن به سمت جنوب شهر است جمعیت کم‌تری را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

وی با بیان اینکه اگر گسل‌ها آرام باشند اما لغزشی نداشته باشند این نشان از تجمع انرژی برای آزاد سازی و وقوع حوادثی مهیب‌تر را دارد خاطرنشان کرد: آنچیز که ما نمی‌دانیم این است که آیا گسل می‌لغزد یا خیر؛ برای دستیابی به این سوال، دانشکده علوم زمین دانشگاه علوم پایه زنجان شبکه‌ای در اطراف گسلی که چشمه آبگرم وننق قرار دارد کار گذاشته است اما مدت اندازه‌گیری 10 سال است که به دلیل سپری نشدن این زمان، اطلاعات کافی در دست نیست چراکه میزان این لغزش به شدت آرام و یک میلیمتر در سال است و تا رسیدن به اطلاعات و نتیجه کافی فعلا زمان نیاز است.

احتمال لغزش گسل شمال زنجان

رئیس دانشکده علوم زمین دانشگاه علوم پایه زنجان تصریح کرد: با این وجود باید ذکر کرد در طول تاریخ این گسل فعالیتی نداشته است، اما سابقه زمین‌شناسی نشان از این دارد که گسل شمال زنجان بدون شک دارای فعالیت و لغزش بوده که این امر گواه این است که احتمال لغزش در آینده نیز دور از انتظار نخواهد بود.

وی با بیان اینکه گسل‌های متعددی استان زنجان را تهدید می‌کنند گفت: گسل غرب زنجان، گسل سلطانیه و گسل ایجاد کننده زلزله رودبار و طارم از جمله مهم‌ترین تهدیدات برای استان محسوب می‌شوند، بنابراین احتمال وقوع زلزله شدید در زنجان وجود دارد و بهترین راهکار احداث ساختمان‌های مقاوم با مصالح استاندارد است زیرا ساختمان‌های مقاوم با زلزله‌های که بزرگی آن کم‌تر از هفت است، دچار تخریب و مرگ افراد نخواهند شد.

از سویی دیگر، صفی‌الله کرامتی مدیرکل مدیریت بحران استان زنجان با بیان اینکه این استان علاوه بر تهدید توسط سه گسل بزرگ توسط گسل‌های دیگر نیز در خطر قرار دارد گفت: 40 گسل دیگر از سمت‌های مختلف از جمله گسل تبریز، آوج، شاهین دژ، رودبار استان را تحت تأثیر قرار می‌دهند که حرکت هر یک از آن‌ها بی‌تاثیر بر زنجان هم نخواهد بود.

وی با تاکید بر اینکه مقاوم سازی منازل مسکونی روستایی در سطح استان به شکل ضعیف بوده است گفت: با وجود قرار گیری 153 روستا بر روی گسل تقریباً نزدیک 19 هزار واحد مسکونی در روستاهای استان بر روی گسل قرار دارند که از این تعداد تقریباً 6 هزار واحد مقاوم‌سازی شده‌اند و ما انتظار داریم که مردم این مناطق هم همکاری لازم را برای مقاوم‌سازی انجام دهند با این حال هنوز مقاوم‌سازی به طور مطلوب پیش نرفته است.

مدیرکل مدیریت بحران استان زنجان گفت: مرکز تحقیقات علوم زمین وزارت راه‌ و شهرسازی در این زمینه فعالیت‌هایی داشته و حریم‌های گسل‌های استان مشخص شده‌اند، همچنین در چند روز گذشته این حریم‌ها به شهرداری، راه و شهرسازی و نظام مهندسی ابلاغ شده است تا اقدامات لازم را انجام دهند.

وی تصریح کرد: باید از ساخت‌ و ساز در این مناطق پرهیز شود و برای ساختمان‌هایی که اهالی به صورت شخصی‌ساز احداث می‌کنند باید اقدامات لازم و کافی انجام شود.

با تمام این‌ها رضا خواجه‌ای مدیر‌کل بنیاد مسکن استان زنجان در جمع خبرنگاران با بیان اینکه 57 درصد منازل مسکونی روستایی استان مقاوم‌سازی شده‌اند اظهار داشت: در حال حاضر 92 هزار و 678 واحد مسکونی روستایی در سطح استان وجود دارد که قریب به 49 هزار و 301 واحد مقاوم‌سازی شده و بیش از 43 هزار واحد دیگر نیز نیازمند مقاوم‌سازی است.

وی افزود: در سال جاری بنیاد مسکن استان زنجان تعهد مقاوم‌سازی پنج هزار واحد مسکونی را داشت که تا حال حاضر چهار هزارو 120 واحد ابلاغ اعتبار شده و سه هزار و 900 واحد به بانک‌ها معرفی شده و از این تعداد 2 هزار و 500 واحد عقد قرار داد کرده‌ و عملیات بازسازی و مقاوم سازی آغاز شده است.

مدیر‌کل بنیاد مسکن استان زنجان با اشاره به اینکه تا سال گذشته سهمیه مقاوم سازی منازل روستایی استان 2 هزار‌ و 500 واحد بود اما امسال به پنج هزار واحد افزایش یافته است، تصریح کرد: مقرر شده تا در سال پیش‌رو این رقم به هفت هزار واحد افزایش یابد. با این حال در سال جاری مبلغی بالغ بر 50 میلیارد تومان در قالب تسهیلات مقاوم‌سازی به روستاییان متقاضی پرداخت شده است.

وی با بیان این‌که امکان بازسازی و مقاوم‌سازی تمام منازل مسکونی روستایی در طول یک سال میسر نیست، گفت: نه تنها اینکه بانک‌ها ظرفیت پرداخت کل مبلغ نوسازی را ندارند بلکه زیر ساخت‌های لازم نیز به طور کامل فراهم نیست بنابراین نیاز است تا طبق برنامه‌ریزی سالانه تعدادی از واحد‌ها مقاوم سازی شوند.

خواجه‌ای عنوان کرد: فرآیند بازسازی و مقاوم‌سازی منازل روستایی از سال 84 آغاز شده است و در سال‌های گذشته نیز این امر سرعت بیش‌تری به خود گرفته است اما باید روستائیان نیز پای کار بوده و در این امر یاریگر دولت باشند.

در این راستا حسن دادگر، دبیر کمسیون هماهنگی بانک‌های استان زنجان نیز عنوان کرد: بیش از 91 درصد سهمیه بانک‌ها در راستای پرداخت تسهیلات مقاوم سازی روستایی معرفی شده، اما فرصت کوتاهی برای پرداخت این تسهیلات تا پایان سال باقی مانده است بنابراین از روستاییان مشمول درخواست می‌شود تا جهت دریافت تسهیلات در کوتاه‌ترین زمان ممکن به بانک‌ها مراجعه کنند.

با این تفاسیر آن‌چه که مسلم به نظر می‌رسد این است که بیش از نیمی از واحد‌های مسکونی روستایی استان زنجان هنوز مقاوم‌سازی نشده است این در حالی است که این استان همواره در معرض تهدید وقوع زلزله قرار دارد و اگر زمین‌لرزه‌ای رخ دهد پیامد‌های سو بسیاری برای استان خواهد داشت.

با این وجود عدم استقبال روستاییان نسبت به مقاوم منازل مسکونی نیز دلایل متعددی دارد و این امر می‌طلبد تا مسئولان امر خصوصا بنیاد مسکن استان قدم‌های موثری را در رفع معضلات روستانشینان داشته باشد. نکته جالب موضوع اینجاست با اینکه بنیاد مسکن توانایی تحقق مقاوم‌سازی پنج هزار واحد روستایی را در سال جاری ندارد معلوم نیست طبق برنامه از کجا خواهد توانست سال آینده هفت هزار واحد روستایی رو مقاوم کند.

تسنیم