قانون مالیات خانه های خالی همچنان ناکام بوده است

به گزارش اخبار ساختمان، بر اساس گزارشات موجود، تاکنون 49 هزار 17 مالک واحدهای مسکونی با مراجعه به سامانه اطلاعاتی املاک و اسکان کشور، در مهلت مقرر اطلاعات سکونت و مالکیت خود را ثبت کرده اند. همچنین تا لحظه انتشار گزارش نیز 50 هزار 297 مالک با مراجعه به سامانه مذکور، اطلاعات رد مالکیت را تکمیل یا از گزینه ثبت انتقال استفاده‌ کردند و به معنای دیگر واحد مسکونی خالی خود را اجاره یا به فروش رساندند.

بر این مبنا می توان نتیجه گرفت با اجرای قانون مالیات بر خانه های خالی مجموعا 100 هزار واحد مسکونی تعیین تکلیف شده اند که بخشی از این واحدها جزو خانه های خالی بوده و در راستای اجرای قانون دارای سکنه شده است.

تعداد خانه های خالی موجود در کشور چقدر است؟

تازه ترین آمار از وضعیت مالیات ستانی از خانه های خالی در شرایطی منتشر شده است که بنا بر نتایج سرشماری نفوس و مسکن در سال 1395، حدود 2.5 میلیون واحد مسکونی در کشور خالی از سکنه بوده است. همچنین حدود 2 میلیون واحد مسکونی نیز به عنوان اقامتگاه دوم افراد یا خانوار معرفی شده بودند.

با این حال، از آنجا که در نیمه دوم دهه 1390 به طور قطع تحولاتی در بازار مسکن صورت گرفته است، احتمالا تعداد این واحدها کمتر یا بیشتر شده باشد. اما تا چندی پیش، همچنان برخی از مسوولان وزارت راه و شهرسازی در اظهارات خود به همین رقم 2.5 میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه در کشور اشاره می کردند.

به‌طور مثال، در 28 فروردین سال 1400، محمود محمود زاده، معاون وقت وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه سرمایه های هنگفتی از کشور در 2.5 میلیون واحد خالی از سکنه حبس شده است گفت: ایران 10 برابر کشور انگلیس خانه خالی دارد.

با وجود این، در حال حاضر، تعداد دقیق خانه های خالی در کشور مشخص نیست و مسوولان وزارت راه و شهرسازی نیز خود به نبود آمار دقیق از تعداد واحدهای خالی اذعان دارند. به عنوان مثال، رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی در 24 فروردین سال جاری اعلام کرد: تعداد خانه های خالی به صورت دقیق مشخص نیست و بین دو تا 2.5 میلیون اعلام می شود اما هم‌اکنون برای ۵۴۰ هزار واحد مسکونی خالی شناسایی شده پیامک ارسال کردیم که از این تعداد کمی نیز مالیات اخذ شده است. در این میان، برآوردهایی از تعداد خانه های خالی طی ماه های گذشته صورت گرفته است.

از جمله، پروانه اصلانی، مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن در 29 خرداد سال جاری در یک برنامه تلویزیونی با یادآوری اینکه بر اساس داده های مرکز آمار ایران در سال 95 در مناطق شهری 2 میلیون و 123 هزار و در مناطق روستایی 463 هزار خانه خالی وجود داشته است، اظهار کرد: بعد از سال 95 پروانه های صادره ساختمانی و واحدهای تکمیل شده تقریبا 50 درصد و بیشتر کاهش یافته است. از سوی دیگر به دلیل افزایش مسکن، تعداد خانه های خالی در کشور (مناطق شهری) کاهش یافته است.

وی با بیان اینکه در سامانه راه اندازی شده از سوی وزارت راه و شهرسازی یک میلیون و 300 هزار واحد مشکوک به خالی بودن وجود دارد، اضافه کرد: اطلاعات خانه های خالی را از 15 پایگاه داده احصا و آن را تبادل کرده ایم که عموما مخدوش بوده است. به ‌عنوان مثال 80 درصد کد ملی مربوط به اطلاعات حساب های بانکی غلط بوده است.

چند خانه خالی از سکنه شناسایی شده است؟

وزارت راه و شهرسازی در دی ماه سال گذشته 570 هزار خانه خالی از سکنه شناسایی و به سازمان امور مالیاتی معرفی کرد. 90 هزار مالک پس از دریافت پیامک مالیاتی نسبت به شناسایی و مشمول شدن به این مالیات اعتراض و در نهایت این افراد اطلاعات خود را در سامانه ثبت کردند و پس از آن، آمار خانه های خالی از سکنه تا بیش از 400 هزار واحد رسید و کاهش پیدا کرد.

اما طی تیر و مرداد سال جاری، با ادامه شناسایی خانه های خالی 120 هزار واحد دیگر به مجموع خانه های خالی اضافه شد و دوباره آمار خانه های خالی که به سازمان امور مالیاتی معرفی شد به بیش از 560 هزار واحد رسید و بر این اساس، برای تمام مالکان این واحدها اظهارنامه مالیاتی ارسال شد و از شهریور ماه سال 1401 اجرایه صادر خواهد شد.

سازمان امور مالیاتی برای 515 هزار واحد خالی اطلاعیه ای مربوط به آخرین مهلت برای اعتراض صادر کرد که تا دهم شهریورماه سال جاری فرصت اعتراض داشتند و پس از آن اخذ مالیات از مالک این واحدها اجرایی می شود.

به گفته مسوولان وزارت راه و شهرسازی، در بهمن ماه سال گذشته حدود 400 هزار نفر رقمی از مالیات بر خانه خالی را واریز کردند و در واقع اقدام داوطلبانه انجام دادند، اما از شهریورماه سال جاری به بعد، به صورت قانونی باید مالیات بر خانه های خالی را بپردازند.

بنابراین پرداخت های مالیات بر خانه های خالی مانند سایر موارد از شهریورماه شروع می شود. از سال گذشته برای کسانی که به عنوان مالک خانه های خالی شناسایی شدند چندین بار پیامک ارسال شد و در این پیامک ها به مالک اطلاع داده شد که اگر اطلاعات ثبت شده از این واحد نیاز به اصلاحات دارد، به سامانه املاک و اسکان مراجعه کنند که 90 هزار نفر به این اطلاعات ثبت شده اعتراض کردند.

قانون مالیات بر خانه های خالی دارای نقص است
 

به باور اغلب کارشناسان قانون مالیات از خانه های خالی با توجه به اعمال معافیت مالیاتی تا چهار ملک، قانون ناقصی است و از همین رو، حتی با موفقیت در شناسایی تمام خانه های خالی، نمی تواند منجر به هزینه تراشی برای محتکران و در نهایت عرضه واحدهای خالی به بازار مسکن شود.

در عین حال، همچنان شیوه شناسایی و اخذ مالیات از واحدهای مسکونی متعلق به نهادها و بانک ها نامشخص است، مساله ای که با توجه به ابعاد گسترده آن، سویه دیگری از نقص قانون مالیات بر خانه های خالی را آشکار می کند.

در همین رابطه، به باور محمدرضا یزدی زاده عضو سابق شورای راهبردی نظام مالیاتی کشور، نماینده های مجلس بر اساس منافع شخصی خودشان قوانین را طوری بی اثر می کنند که با وضعیت خودشان همخوانی داشته باشد.

حتی اگر برگردیم به قانون سال ۴۶، مالیات ها از قوانین کنونی ما پیشرفته تر است و در هر اصلاحی که انجام دادیم بخشی از قانون را خراب کردیم. این اصلاحات ناهماهنگی در مواد ایجاد کرده و پیوستگی سیستمی مواد قانون را به هم زده است. به‌طور مثال در قانون مالیات بر اجاره در سال ۱۳۶۶ استثنائات وجود نداشت، اما به تدریج تا ۷۰ متر و تا ۱۵۰ متر را معاف از مالیات کردیم که بعدها الگوی مسکن را در کشور به هم ریخت، به نحوی که عرضه و تقاضا با بدنه مردم همخوانی ندارد.

قانون مالیات بر خانه های خالی از نمونه مشابه آن در کانادا الهام گرفته شده که اثرگذاری قابل توجهی در آن کشور داشته است. اما آنچه نامطلوب است، معافیت های متعدد در متن دو قانون فوق است. در قانون مالیات بر خانه های خالی خانه های زیادی معاف شده است.

در نسخه قدیمی این قانون چنین معافیت هایی مطرح نبوده است. به عبارت دیگر قانون باب میل کسانی نوشته شده است که چهار خانه دارند نه کسانی که برای یک اتاق محتاجند. اگر فردی یک خانه برای استفاده در تعطیلات دارد نیز باید مالیاتش را بدهد، چون در حال انتفاع از آن است. باید نرخ این مالیات چنان بالا باشد که بازدارندگی و تغییر رفتار ایجاد کند. ایجاد معافیت ها در متن قانون به معنای حقانیت بخشی به فعالیت های غیر مولد است که دیگر نمی شود جلوی آن را گرفت.

مالیات خانه های خالی چگونه محاسبه می شود؟

بر اساس این گزارش، نرخ مالیات خانه های خالی به استناد ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات های مستقیم مطابق با ارزش اجاره ماهیانه واحد مسکونی خالی و سپس کسر ۲۵ درصد استهلاک سالانه ساختمان از رقم به دست آمده، برای محاسبه مالیات اشخاص حقیقی در ۱۵ و حقوقی در ۲۵ درصد ضرب می شود. سپس این رقم در تعداد ماه های خالی مانده ضرب می شود.

بر اساس ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات های مستقیم، در سال اول خالی بودن، رقم به دست آمده در ۶ در سال دوم در ۱۲ و در سال سوم به بعد در ۱۸ ضرب می شود؛ حال اگر مالک این واحد مسکونی خالی بیش از پنج واحد مسکونی خالی داشته باشد، عدد به دست آمده در ۲ ضرب می شود. بر اساس قانون، هر واحدی که بیش از 120 روز بدون سکنه باشد، خانه خالی شناخته می شود. متصدی شناسایی خانه های خالی، وزارت راه و شهرسازی و بر اساس سامانه ملی املاک و اسکان کشور است.

بیشتر بخوانید: نحوه محاسبه مالیات خانه های خالی اعلام شد

خبرآنلاین