کوره آجرپزی قیاسی مشهد ثبت ملی شد

به گزارش اخبار ساختمان، ابوالفضل مکرمی‌فر با اعلام این خبر افزود: ساختمان کوره آجر پزی قیاسی از جمله کوره های آجرپزی ساخته شده در دهه ۱۳۴۰ مشهد در شمال این شهر است.

وی ادامه داد: این کوره از زمان ساخت تا حدود سالهای ۱۳۸۰ بهره‌برداری می شد اما در سال‌های اخیر و به واسطه محدودیت‌های زیست محیطی و همچنین ورود کوره‌های ماشینی، متروک و بدون استفاده رها شده‌ است ،متاسفانه متروک شدن این آثار معضلات متعدد اجتماعی در محل ایجاد کرده به طوری که به عنوان یک معضل، محلی برای حضور افراد متفرقه وبروز ناهنجاری‌ها در منطقه شده است که در این خصوص، شهرداری مشهد می‌تواند با تبدیل این عناصر هویتی شهر به مراکز فرهنگی و موزه، از آنها در راستای افزایش ظرفیت‌های گردشگری شهری استفاده مفید کند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی درباره ویژگی‌های خاص این اثر گفت: آجر و خشت به عنوان مهمترین عناصر معماری ایرانی در پیشینه معماری ما نقش ویژه‌ای دارد، مطالعات معماری در ایران نشان می‌دهد که کوره‌های آجرپزی از هزاره‌های قبل از میلاد تا کنون فرم‌ها و فناوری‌های مختلفی داشته اند از جمله کوره‌های سرپوشیده مکشوفه در شهر کهن نیشابور، کوره‌های فضای باز در پیرامون شهرهای خراسان در اواخر دوران قاجار و کوره‌های ساخته شده با دود کش های بسیار بلند از نمونه‌های قابل بررسی هستند.

مدیر دفتر ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان‌رضوی هم در این باره گفت:در بدنه میل یا دودکش کوره روی یک سنگ مرمری، پس از درج سوره مقدس "و ان یکاد" به نام مالک کوره اشاره شده و عنوان "کوره آجر فشاری اسماعیل قیاسی" درج شده است.

محمود طغرایی افزود: ساختمان کوره‌های آجرپزی قدیمی شهر مشهد که تعداد آنها به ۹ عدد می‌رسد شامل دو بخش کلی هستند، بخش کوره و بخش میل یا دودکش که میل‌ها یا دودکش‌های کوره ارتفاعی بین۵۰ تا۶۰ متر دارند که از مسافت‌های دور قابل مشاهده هستند.

وی اضافه کرد: بخش اصلی کوره شامل یک فضای سرپوشیده دالان مانند است که عمده آنها با پلان بیضی شکل به طول ۹۰ متر و عرض ۲۵ متر و ارتفاع متوسط ۲ و نیم متر به صورت چندین ریز فضا، مکانی برای چیدن خشت‌های خام وحرارت دادن آن‌هاست که به وسیله بازشوهای کوچکی از بیرون امکان انتقال وخروج خشت‌ها را ممکن می کند همچنین یک فضای کم عرض در وسط این فضا نیز تعبیه شده که صرفا برای رساندن هوا و مدیریت تقسیم آن در ریز فضاهای داخلی است.

مدیر دفتر ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی خراسان‌ رضوی گفت: سوخت بیشتر کوره‌ها نفت کوره یا مازوت بوده است که از طریق دریچه‌هایی از روی بام این سازه به داخل ریخته می‌شده است و بدنه این سازه به واسطه عایق بودن از خشت خام ساخته شده است که بدنه داخلی سازه به واسطه حرارت زیاد معمولا به پوسته سختی تبدیل می شد و بدنه بیرونی آن همچنان خشت خام باقی می‌ماند.

طغرایی افزود: بخش میل یا دودکش کوره یک سازه آجری استوانه‌ای شکل است که در پایین حدود ۱۰ متر قطر دارد. قطر دهانه داخلی این استوانه که محل مکش دود و هدایت آن به بالاست حدود هفت متر قطر دارد و ارتفاع این سازه حدود ۵۰ متر برآورد شده است و قطر دهانه بالایی این کوره نیز در حدود دو متر برآورد می‌شود.

مدیر دفتر ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی خراسان‌ رضوی گفت: نمای ساقه میل این کوره با آجر چینی‌های انجام داده شده به چند قسمت تقسیم شده است با این توضیح که بخش پایینی از پایین تا زیر قسمت سنگ، کتیبه است. بالای این بخش تا زیر کتیبه آجری یا الله یا الله است و قسمت بعدی یا تاج میل نیز با نوعی آجر چینی شباهت زیادی به مقرنس چینی آجری پیدا کرده است.

طغرایی افزود: بخش کوره با بخش میل یا دودکش از طریق یک مجرا و در فاصله ۷ متری جنوب به آن متصل است و این مجرا با قطر ۷۰ سانتی متر مسیر حرکت دود از داخل کوره به سمت دودکش و خروج از آن است.

کوره آجرپزی قیاسی مشهد در استان خراسان، شهرستان مشهد، بخش مرکزی و حاشیه شمال شهر مشهد و ابتدای جاده کلات در شرق روستای گرجی قرار گرفته است.

ایرنا