استقبال تهرانی‌ها از طرح جهش مسکن

به گزارش اخبار ساختمان، به تازگی دولت اعلام کرده است بیش از ۲ میلیون نفر برای مسکن دولتی ثبت‌نام کردند که بیشترین میزان مشارکت مربوط به تهران است. از بیش از ۲ میلیون ثبت‌نام‌کننده در طرح خانه‌سازی دولتی، ۳۵۹ هزار ثبت تقاضا برای واحد در استان تهران بوده است. هرچند این آمار نکته جدیدی محسوب نمی‌شود و همواره در حداقلی‌ترین شرایط دست‌کم ۲۰ درصد از فعالیت‌ها در بازار کشوری مسکن مربوط به متقاضیان تهرانی‌ها بوده است.

به عبارت دیگر دست‌کم ۲۰ درصد از تقاضای خرید و ساخت مسکن در قالب معاملات خریدوفروش واحدهای مسکونی و همچنین آمار ساخت‌وساز در هر سال مربوط به تهران است. این سهم در برخی از سال‌ها حتی بسیار بیشتر از این میزان است.

این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۱۵ درصد درخواست و تقاضای مسکن کل استان تهران مربوط به شهر تهران است. در واقع، با این حال، برنامه دولت برای ساخت مسکن در تهران قرار است در حومه و در شهرهای جدید اطراف این کلان‌شهر احداث شود. برنامه‌ای برای ساخت مسکن در درون پایتخت در قالب طرح خانه‌سازی دولتی وجود ندارد.

این در حالی است که ساکنان شهرهای جدید اطراف تهران همچنان با مشکلات بسیار زیادی از جمله عدم دسترسی به حمل‌ونقل سریع، انبوه و ارزان از حومه به پایتخت و برعکس رو‌به‌رو هستند و هنوز سرانه‌های خدماتی، آموزشی، فرهنگی، تفریحی و... در شهرهای جدید اطراف تهران با سطح استاندارد دسترسی شهروندان به این سرانه‌ها فاصله زیادی دارد.

بسیاری از واحدهای مسکونی دولتی‌سازدر قالب طرح مسکن مهر که از نیمه دهه ۸۰ در شهرهای جدید اطراف تهران ساخته شد، همچنان با مشکل تامین خدمات زیربنایی و روبنایی روبه‌رو هستند و بارگذاری بیشتر جمعیتی در این شهرها از دیدگاه کارشناسان درصورتی‌که با تدابیر موثر برای رفع کمبودها در این مناطق حومه‌ای همراه نباشد، می‌تواند این مشکلات را تشدید کند و دامنه آن را افزایش دهد.

یک موضوع مهم دیگر درخصوص تمایل شهروندان تهرانی به سکونت در حومه این کلان‌شهر است؛ درحالی‌که بیش از ۱۵ درصد از تقاضای مسکن استان تهران مربوط به شهر تهران است، یک سوال مهم آن است که شهروندان ساکن در پایتخت که فاقد مسکن و متقاضی واحدهای مسکونی هستند تا چه اندازه به سکونت در شهرهای حومه‌ای علاقه‌مند هستند؟

تجارب قبلی از جمله تجربه ساخت واحدهای مسکن مهر در اطراف تهران نشان می‌دهد اکثر قریب به اتفاق تهرانی‌ها بی‌میل به سکونت در شهرهای حومه‌ای هستند و از روی اجبار و به‌ناچار اقدام به سکونت در حومه می‌کنند.

بررسی‌ها، مطالعات و تجارب قبلی از جمله تجربه مسکن مهر نشان می‌دهد بخش زیادی از متقاضیان و ثبت‌نام‌کننده‌های این واحدها اقدام به فروش امتیاز خود کردند. بخش دیگری از آنها به محض دریافت واحدهای مسکونی خود اقدام به فروش واحدها کرده و برخی دیگر که در این شهرهای حومه‌ای ساکن شده‌ بودند به محض کسب توانمندی مالی برای بازگشت به پایتخت، از این شهرها به تهران مهاجرت کردند.

بخش دیگری نیز درصدد هستند تا به محض کسب توانمندی مالی به تهران بازگردند. مهم‌ترین دلیل این موضوع هم ضعف سرانه‌های زندگی شهری در شهرهای حومه‌ای در مقایسه با تهران و عدم دسترسی به حمل‌ونقل سریع، انبوه وارزان (مترو) بین تهران و حومه و برعکس است.

کارشناسان تاکید می‌کنند در شرایطی که مشکلات سکونت در حومه و شهرهای جدید اطراف تهران همچنان برای ساکنان فعلی این شهرها وجود دارد، شرط موفقیت دولت در اجرای طرح‌های تامین مسکن در این شهرها، جذاب‌سازی شهرهای حومه‌ای برای جذب جمعیت به این مناطق با میل و علاقه قلبی متقاضیان است؛ به‌گونه‌ای‌که این متقاضیان هرگز تمایلی به بازگشت به پایتخت حتی در صورت کسب توانمندی مالی نداشته باشند.

در واقع تا زمانی که دولت شهرهای جدید و مناطق حومه‌ای را برای سکونت جذاب نکند و همچنان فاصله بین سطح، میزان و کیفیت خدمات زندگی شهری در حومه و پایتخت به اندازه فعلی قابل توجه باشد، نمی‌توان به موفقیت طرح‌های تامین مسکن در این مناطق امیدوار بود. یک اقدام مهم که دولت می‌تواند در این زمینه انجام دهد، وضع و دریافت موثرترین شکل مالیات در بازار مسکن یعنی دریافت مالیات سالانه از املاک مسکونی است. با وضع ودریافت این مالیات‌ها به دلیل افزایش هزینه و ریسک ملاکی، حجم انبوهی از واحدهای مسکونی خالی از سکنه به بازار ملک عرضه می‌شود.

دولت با این اقدام موفق به زدن دو نشان با استفاده از یک تیر می‌شود. از یکسو حجم قابل توجهی از نیاز به مسکن شهروندان تهرانی از طریق عرضه تعداد قابل توجهی از واحدهای مسکونی خالی از سکنه به بازار ملک پاسخ داده می‌شود؛ به‌دلیل عرضه حجم زیادی از این واحدهای منجمدشده به بازار، قیمت مسکن نیز در مسیر تعدیل شدن قرار می‌گیرد و سطح قیمت‌ها متعادل‌تر می‌شود. از سوی دیگر دولت می‌تواند از درآمدهای حاصل از دریافت این مالیات‌ها برای جذاب‌سازی و تامین خدمات و سرانه‌های زندگی شهری در مناطق حومه‌ای و شهرهای جدید اطراف پایتخت استفاده کند.

در واقع درآمدهای مالیاتی می‌تواند به منبعی برای تامین نیازمندی‌ها و سرانه‌های مطلوب زندگی شهری در شهرهای جدید و حومه‌ای تبدیل شود و از این طریق این مناطق برای جذب جمعیت جذاب شوند.

دنیای اقتصاد